PİR ALİ BARUT (38 in faili ‘mehçulu’)

Seyfi MUXÛNDÎ

Şİlkê pırsın  devê aşan

Xadê arê kî  berde

Mala Axa’n û paşan.

Fermana me derxıstıne

Femana me Qızılbaşan  

               Sey Welî’ ye Kûpıkê 

Dersim diyarı acılar, evliyalar ve pirler mekanıdır. Kişilerin kutsal veya kutsal kılındığı coğrafyadır. Birçok duyarlı  önderler yetiştirmiş. Bunlardan yakın tarihin önemli şahsiyetlerden  biri de  Pir ALI BARUT’tur.

Ali Barut gerçek doğum tarihi bilinmemekte ama 1938 de  önemli yaş gurubu ve aydınlama  şahsiyeti olarak bilindiği için ve anlatıcıların ölüm sırasında 45- yaş olarak tanımlamasına bakılırsa 1890-1900 yılları arasında Muxundu’nun Lodek köyünde dünyaya gelmiştir. Babasının  adı Sey Kekildir.  Diğer adıyla Bay Kekıl ‘dır. Sey Kekıl’ın babası Sey Mustafa’dır. Aile Lakabı(Ezbet) “Mala Sey Veyıs” denir. Veyisan Bava Mansur’un, Qasıman kolundan gelmedir. Evin tek oğludur. Üç tane kız kardeşi var. Mırcan, Elif ve Çiçé(Çiçek).  Çiçek Dersim Veliyan köyüne gelin gider. Elif Bılan köyünde Hespayî’lerin gelini olur. Mahmut’la(Momé Hespayî) evlenir. Mırcan ise Karakoçan tarafına gelin olur. Mırcan oldukça bilgi birikimli bir Ana olur. Kardeşinin başına gelen sürgün ve hakaretten dolayı, Hüseyin Doğan ile münakaşaları ve küsmeleri bile olur. Ali Barut’un ölümünden sonra ise bu ilişki tamamen kopar.

Ali Barut Yaşamı Dersim 1938 içinde geçmektedir. O donemin aydın ve ileri ve saygın bir alevi piri ve önderidir. 1938 yıllarında önce dini Alevi mesnevi bilgi birikiminden dolayı gerek suni gerek devlet yöneticileri gerekse de yöre alevi önderlerinin dikkatini çeker. Kendini Alevilerin yegane önderi  olarak gören bazı seyitler korku ve çekemezliklerinden dolayı hep oklar Ali Barut’un üzerine yoğunlaştırırlar ve de başı her zaman beladan kurtulmaz. Bu üçgenin insanları elinden geldiğice onu yöreden uzak tutmanın yollarına baş vurmuşlardır. Yaşamının çoğu sürgünde geçirmiştir. Abdullah Paşa ile ilk karşılaşmalarında, Alevi haklarını savunuculuğunun keskinliğinden dolayı  sürgüne gönderir. Birinci sürgün Ali Barut’u Ankara da bir çok siyasi yelpazenin ve bürokrasilerinin kişileri ile tanışma ve diyaloglarının yollarını öğretir. Alevi ve dersim halkının yasal ve Hukuki yollarla yasal haklarını savunur. Bunun için yörenin vali, kaymakam, hakim, müftüler…ile tartışmalara talepler sunmalara kadar birçok mücadelelere girişir. Körler diyarının bu “uyanığı” hem aşiret hem Bawa Mansur’un bazı önder pirlerini ve yöredeki yöneticilerin işine gelmez. O nedenle her zaman gözler üzerinde olur. Sürgün yıllarının bir kısmını Hınıs, Sarız, Erzincan ve Bayburt’ta geçirir.Sarız yerleşmesinde evlenir. 38 de Abdullah Paşa tarafında  Sarız’a son sürgüne gönderilir.  Sürgün süresi dolmadan Lodek’e geri döner. Dönüşünü ihbar eden Sey Hüseyin olduğunu söyleseler de bazı tanıklar bunun doğru olmadığını söylerler. Çünkü “ Sey Huseyn o zaman kendisi Bursa da sürgünde olduğu söyleniyor. (Bazı kaynaklar ise Sey Husyen ailesi yaşasa da kendisi hiç sürgün yaşamadı o hep Ankara da veya Ankaralıların çevresindeydi) İhbarın Davanlı Ali Yıldırım tarafından yapıldığını söylenmektedirler.(kaynak Sey Bavo’nun oğlu Sey Kekıl) Ama daha önceki uygulama ve hareketlerde Sey Huseyn defalarca ihbarda bulunmuş ve sürgünlerine sebep olmuştur. Ölümünden oğlu da henüz doğmamıştır. Hatta Ali Barut jandarmalar köye baskın düzenlediklerinde ve Ali Barut’u götürürlerken döner babasına der ki “Eğer ben dönmezsem şunu bilinki karım hamiledir sonradan günahına girmeyin”,Doğumundan kısa bir süre sonra 6 aylıkken hastalanıp ölür. Evlendiği kadında çocuğunun ölümünden sonra Kureyşanlı biri talip olur ve alıp Erzincan Tercan’a götürür. Bir yanda da ülkenin belli yerlerini gezmiş ülkedeki bazı Sürgün süresi dolmadan aydın ve siyasetçilerle çeşitli diyalogları olmuş bir kişiliktir. Aynı zamanda dönemin bazı toplumsal olaylarına da tanık olmuş bir şahsiyettir. Koçgiri olaylarına katılanlarla görüşmüş hatta daha sonraları Şeh Sayitle görüşmüş ve bu görüşmelerde onunla ortak düşünmediği bazı konuları tartışmıştır. Şeh Sait’le görüşme kesin olmasa da oğlu Ali Rıza Efendi ile yakın görüşme ve dostluğu olduğu Hınıs’lı tanıklarının anlatıları içindedir.

Ali Barut un nüfuzu ve ilişkisi talipleri yolu ile  Sivas Kocgiriden ta Erzurum Hınıs’a kadar olduğu da bilinmektedir.  Pir-talip iliskisi eksenindeki iletişim ve ilişkisini çok iyi geliştirmiş, sosyal alana ait tüm konularda çözüm getiren bir kişilik olmuştur. Önderlik vasfı olan bu kişi aynı bölgedeki Merkezi yönetimlerce atananların işine tabi ki gelmez. Bu kişiliğinden dolayı gittiği Hınıs, Kars ve Sivas ta efsanevi bazı olayların anlatımına da katkıda bulunmuştur. Bunlardan bir tanesi de “Ali Barut bir  bayram günü camiye gider ve hocaya der ki ‘İn oradan orası benim Ceddimin yeridir’ Hocayı indirip kendisi Minbere Çıkar ve verdiği bayram hutbe ve vaazı ile o köyü Alevi yapar . O köy Ali Barut’un talipleri olurlar.

Bir başka anlatım da Hınıs’ta taliplerini gezerken ihbar sonucu tutuklanır.. Ankara da gerekli yerlerle görüşür. Görüşme sonucu pirlik yaptığı ve halktan zorla para topladığına dair suçlanır. Yüzbaşıya kendisine sadece bir saatlik bir süre verilmesini ister Ali Barut topladığı paranın Kızılay’a yatırdığına dair makbuzları ibraz eder. Tutuklayan yüzbaşı hakında suç duyurusu yapar ve mahkemeye verir. Yüzbaşı devreye adam koyar o zamanın parasıyla üçyüz lira para verir. Suç delili oluşturmak amacıyla Ali Barut oyunu fark eder ki parayı almadan bir asker aracılığıyla posta hanede Kızılay hesabına aktarır. O çıkınca Hınıs’ta her yerde konuşulur. Bunun üzerine Şeh Saidin oğlu Ali Rıza Efendi alır evine konuk eder. Kaldığı bir iki günlük sürede suni alimeri toplar dini bir tartışma olur ama Barut bütün hepsini ikna eder. Sabah Ali Rıza Efendi, Ali Barut’un elini öper “senin müridinim yılda bir kere de olsa bana uğra” der. Tabi bunlar gerçek mi Efsane mi bilinmez ama görüşme yapılması bir gerçek. Bu da Ali Barut’un Alevi olmayan kesimle de diyalog içinde olduğunu gösterir.  

 

1930 larda çekilen Ali Barut!un Fotoğrafı

 Anlatımlardan biri de Pir Ali Barut’un  yaşadığı dönemde Dersimde sonradan yaşanan yıkım ve katliam öncesinde ve katliamın yaşandığı yıllarda bir pir olarak zalime karşı halkının davasına sahip çıkmıştır. 1939 yılında Amcasının oğlu Sey Bertal’ın oğlu Sey Huseyné Sey Bertal(Hüseyin Doğan) la Ankara da karşılaşır. [bazı görgü tanıkları bu karşılaşmanın 38 den önce olduğunu pirlik ve seyitliğin yasak olmasına karşı dava açması için Sey Huseyn’i sıkıştırdığını Ama Sey Huseyn Devletle arayı bozmamak için seyitlik ve pirliğin yok olma pahasına da olsa bu işe karşı olduğunu “Ali Barut’un Ocağın başına geçmek için bunu yapıyor” diye karşı çıkar]  (Ali Barut’un babası ile Hüseyin Doğan -Sey Huseyn’nin babaları öz amca çocuklarıdırlar.) Bu karşılaşmada Baba Mansur Ocağına yapılan haksızlıktan dolayı Ocağın hakkını savunmak için devlet’e dava açacağını söyler Bu konuda Amca oğlunun kendi yanında olmasını talep eder. Sey Husyen kendisinin memlekete gelmesini teklif eder.  Katliamlar döneminde ele geçirilemeyen ve yine kendiside bir Bawa Mansurlu olan Pir Ali Barut  Lodege geldiğinin üçüncü günü köy jandarmalarca sarılır. Ali Barut’un yargılanmadan infazının temelinde Şu gerçeği kabullenmek gerek: O ne Seyit Rıza gibi bir örgütleyici idi; ne de Ali Şer gibi savaşçıydı. Onun prensibi hukuksal mücadele idi. Dersim Katliamında Yöredeki yöneticilerin ve işbirlikçilerinin yaptıklarını mahkemelere taşımaktı. Bu da Elazığ Tunceli ve Mazgirt üçgeninde rahatsızlık yaratıyor. Bu olayın mahkemelerde kayıtlara yani belgelere geçmesini  ve ilerde uluslar arası konuma taşınmasını istemiyorlardı. “Elazığ’a yetişmesin.” Direktifinin temelinde bu vardı.

[Lodekli birinin ağzından olayı şöyle duymuştum. 'Me qayker eskeran dora gunde me gişt girtine, me go Ali Barut birewe, wana hatine te duwen, Ali Barut nerewiya, eskeren hat ew xara birin, dura me bist Ali Barut reyda, ser kaniya Mercimeği kustine...."

Türkçe’si: Bir baktık Lodegin etrafını asker sarmış , Ali Baruta haber verdiler kaç diye , o kaçmadı, askerler gelip onu götürdüler, yolda mercimek te( Pertek yakınlarında bir kırsal bölge) bir çeşmenin başında öldürmüşler....

Ali Barut uzunca bir sure firar kalır, o talipleri arasındadır, uzunca bir aradan sonra Lodege kendi köyüne, evine uğrar , sevgili esini görmek ister. Ama onun kelesi için devletle çalışanlar vardır. Koy sarılır,Ali Barut yaya olarak ta  Pertek’e , Mercimeğe kadar yürütülerek götürülür. Sözde yargılanmak üzere Elazığ’a götürülmektedir. Ama muhtemelen Elazığ’da idamlar durmuş, olacak ki askerlere verilen talimata Ali Barutun ne pahsına olursa Elazığ’a getirilmemesi ve yolda öldürülmesi yönündedir. Nitekim Ali Barut uzunca ve  sıcak altında gecen bir yolculukta Mercimek kırsalında bir çeşmeye uğrarlar,burada Ali Barut eğilip su içemeye baslar , su başında yılanın bile insana dokunmadığı bilindiği halde,  askerler bu geleneğinde bozarak Ali Barutun eğilip su içmesini fırsat bilerek Pir Ali Barut un başına kurşun sıkarlar ve çeşme başında öldürürler. O zaman bu infaz mangasında yer alan ve bu vahşi infazı yapan askerlerden biri daha sonraki yıllarda ayni köyden Keban barajında çalışanlarla orada tanışır ve bu gerçeği onlara  anlatır. O dönemde çeşme başında bu infazı görenlerde bunu o yıllardaki araştırmalarda öğrenilir. Söz konusu askere göre bize kesinlikle Ali Barutun yolda öldürülmesi talimatı verilmişti. “Biz onu öldürmeden götürseydik, bizi  Elazığ da öldürürlerdi”  demiş.

Tüm bölge Lider ve önderlerine uygulanan uygulama Pir Ali Baruta da uygulanılır ve nereye gömüldüğü bilinmez ve soylenmez!] (Piro Kaplan Gomanweb)

 Ali Barut kaçmamasının nedeni o şöyle düşünüyordu. Hata köyde yakalamadan önce çevresindekilere de söylemiş. “ Ben mahkemeden korkmam Elazığ’a götürülünce Hakimin karşısında savunmamı yapar ve berat ederek gelirim. Yeter ki bu ağzım onların karşısına çıkabilsin.” demiş.  Pertek’e varmadan Mercimek’te Ali Barut Çeşme başında ve dut ağacının altında su içerken öldürüleceğini anlayanca “Biliyorum siz beni öldüreceksiniz. Hz. Hüseyin de su içerken şehit edildi. Ben de öyle öleceğim.” der. Onun Elazığ’a varmadan ölmesini gerek ihbar edenler gerek Elazığ da bekleyenlerin ortak düşünceleridir. “Elazığ ordu komutanı bir zat Baki Demirvan mıydı Demirhan mı yoksa Bakiahan Demir’mi öyle bir şey( Baki Demirhan diye bir bilgiye ulaşamadım S. Muxundî) Abdullah paşayı arar der ki Ali Barut buraya yetişmemeli (Sey bavo’nun oğlu Sey Kekıl)2002 de ki roportaj”

Meta Fadime anlatıyor.

        Ali Barut Döneminin en bilgili ve aydın insani idi. Çok girişken akili ve kalıbına sığmayan bir kişi olduğu için insanlar onun soy ismi doğan olmasına rağmen Barut Koydular. Ali Barut Dersim fermanın (1935 Tunceli kanunu) çıkacağı yıllarda bunu duyar duymaz Anakaraya giderek TBMM sini ziyaret eder ve millet vekilleri ile görüşür, kendisinin hazırladığı ve Tunceli kanununu çıkmaması gerektiğini dile getiren bir dilekçeyi meclise sunar ve Ankara da uzun zaman bu yasanın çıkmaması için uğraş verir. Onun bu faaliyetlerinden bölge komutanı ve Dersim kasabı Aptullah Alpdogan haberdar olur ve Dersime gelir gelmez kendisine haber verilmesini ister. Bu konuda söylendiği gibi devlete bildiren Sey Husen (Hüseyin Doğan) değil, Muhundulu Ali Yıldırımdır. Bir sure sonra Ankara 'dan Dersime donen Ali Barutu Ali Yıldırım Aptullah paşaya bildirir.Aptullah Pasa Ali Yıldırıma gidip Ali Barut ile görüşüp onu ikna edip getirmesini ister. Ali Yıldırım Ali Barut ile görüşüp onu Tunceli’deki Aptullah Alpdogan makamına götürür. Tunceli’de Aptullah pasa ile Ali Barut arasında sert konuşmalar geçer. Aptullah pasa Ali baruta kimden destek alarak ve hangi cesaretle TBMM sine protesto dilekçesi verdiğini ve girişimlerde bulunduğunu sorar. O da kararlı bir şekilde paşaya cevap verir ve gerekirse DERSIM için canini verebileceğini ve her zaman Dersimin yok edilmemesi için mücadele edeceğini söyler. Bu sert gecen konuşmaların ardından Aptullah Alpdogan Ali Barutun iki yıl Dersimden uzaklaştırma cezası verir. Bu sure içinde Dersimde görüleceği yerde vurulacağını söyler. Bunun üzerine Ali Barut zorunlu olarak Dersimi terk eder Dersim dışında ancak bir yıl dayana bilen Ali Barut ertesi yıl gizlice Dersime gelir. Bir gece aile ziyaret amacı ile Lodek’e gelir. O gece Ali Barutun geldiğini kimse bilmez, ertesi gün gideceği için gelmişken musahibi ve çocukluk arkadaşı Heydi Kicik 'a da haber verilir. Olsa olsa Heydi Kicik ( küçük Haydar) o gece Ali Yıldırıma haber ulaştırdı . Sadece bir gece Lodek’te kalan Ali Barut'a sabahleyin askerlerin Lodek’i sardığı haberi ulaşır. Ali Barut herhangi kaçma girişiminde bulunmadı , kalktı bütün oraya gelen Lodekliler ile vedalaştı herkesten hakini helal etmelerini istedi ve bir daha geri gelemeyeceğini söyledi. Bir askeri birlik Ali Barutu tutuklayıp götürüyor. Cevre köylerden o günlerde 80 kişiyi daha tutuklayıp götürüyorlar. Sadece on bir kişi Kurkurikten götürülerek olduruldu.Ali Barutu ve beraberindeki Üç kişiyi daha sonra Mazgirten Elazığ’a mahkemeye götürmek için yola çıkarıyorlar Mazgirten Pertek’e doğru yaya olarak götürülen Ali Barut ve beraberindeki üç kişi Pertek civarında, mercimek bölgesindeki bir çeşmenin başına getiriliyorlar ve burada olduruluyorlar. Dersim dışındaki iller olan Erzurum, Erzincan ve Sivas bölgelerinde herkesçe o zaman bilinen ve tanınan bir şahsiyet ve halk önderi idi Ali Barut.

Pir Ali Barut hala nereye gömüldüğü bilinmiyor. Daha sonra Keban barajında çalışan ve orada bir Lodekliye itirafta bulunan o zamanın infaz mangasında bulunan bir er şunları itiraf ediyor, bize ne pahsına olursa olsun Ali Barutun yolda öldürülme emri verilmişti demiştir.Pir Ali Barutun anisi önünde saygı ile eğiliyoruz, katilerini lanetliyoruz......(KAYNAK Lodek sitesipostaposta@lodek.be )<posta@lodek.be>

Daha sonraki yıllarda, Ali Barutla ilgili açıkta bir şey konuşulmaz. Sadece gizli toplu beli evlerde toplanılarak deyişler eşliğinde ağıtlar yakılır. Ali Barut üzerine. En çok ta Ağıtları derleyenler ise Sey Suleymane Anay Nur ile Sey Veli’ye Kupıké(Sey Veliye Kemaneci) olur. Bu dönem korku ve sindirmenin yarattığı kabustan dolayı (ki kolay değil hemen, hemen her evde bir bedel verilmiştir.) Sanki tüm büyükler söz birliği etmişçesine hiç kimse çocuklarına geçmişin bu acili olaylarını anlatmadılar.  Ta ki 70’li yıllarına kadar. “Çocukluğumda bu ayin diyebileceğimiz bir araya gelişlerde ak sakalı Lodekli Sey Musanin ağlamaklı güzel ağıt ve deyişleri ile herkes gibi benimde küçücük bedenim titrer ve bende bu bilmediğim ama his ettiğim acı geçmişimize ağlardım.”(Piro Kaplan

Girişkenlik ve girdiği davalarda son derece ikna ve belge ve kaynaklarla konuşan konuşmalarında etkili olan Ali Barut  lakabını Girdiği bir tartışma sonucunda Erzincan valisi tarafından verilmiştir.

Elazığ’a gitmeden ölmesini istemelerinin bir sebebi de yerli işbirlikçilerin Ankara’ya gönderdiği sahte raporlardan dolayı Ali Barut’un açacağı dava ile açığa çıkma ve başlarının ağaracağı korkusuyla bir geniş yelpazeli dönemin karanlık güçleri olduğu da söylenmektedir. Bunun içerisinde Abdullah paşa, bulunur Ali yıldırım ,Hüseyin Doğan…gibi kişilerce mahkeme de görmek istemezler. Olayın daha üst mahkemelere taşınması kirli oyunların ortaya çıkma korkusu Yaşamı Mercimekte noktalamaya vardırır. Konuştuklarım kişilerde genelikle şu sözü duydum. “Mazgirt’e götürülüp kurşuna dizilenler hiçbir suçları yoktu, Ama toplum içinde ağzı iyi laf ediyorlardı millet bunları dinliyordu. Bunların itibar görmesi bazılarını da rahatsız ediyordu.”

Dersim 38 ile ilgili herkesin anlatacağı acı ama gerçek bir yaşam anısı vardır. Korkuyla anlatılmayan gerçekleri yalanlar tarafından yutulur ve bir de bakmışsınız ki geçmişiniz masal ve yalan olmuştur.

                                                                                         S: MUXÛNDÎ

Kaynak kişiler:

Sey Kekıl(Sey Bavo’nun oğlu)Röportaj cd var.

Haydar Doğan (Amca çocuğu)Baba Mansur ocak sahibi Yaş80 sağ)

Hüsniye Ekinci(Amca Kızı)(yaş 85 sağ)

İpek Elaldı(Bulut) (Qurqurık li Ali Barut’un akrabası)

Hacı Yıldırım (Muxundu davan mahallesi)(öüm. 2005 yaş79)

Piro Kaplan (yazar)

Rıza Sarpkaya Hınıs’ın Torman köyü. (ölüm 2006 95 yaş)

Heci Gavan Hınıs Kanisıpi köyü (ölüm 2001 yaş 110)

ALÎ BARÛT

Çerki hareket kir

Vê carsimê da

Du dan nav telgirafê

Ali Barût helalîk xa

Dixazî ji De û bavêy

 

Xade mala sewewan bişewitînî

Duwen Ali Barût çûye Dersim ihtilafê

Ali Barut we zahmetê

Ji  dê û bavê xa

Dixazim helalîka duney.

 

Dûman bigirî xerîba feqîra jinê

İro pîrê min şehîd bîye bi qirşunê

Ji kêra buweym bavo

Ji kêra buweym dayê

Dîyîna min indî vay

Ez terim îmamê Kerbelayî

 

Alî Barût Duwey ez gerîyam

Estenbol û Anqarêy

Xadê bila mala sewevan bişewitînî

Nêşt mala xada biskinî

Suwe û êvarîy

 

Ez hatimê helalîka xa

Dixazim û terim

Şehid duwim dê carê

Dava Alî Barût bike

Xudanê tacê Duldul û Zulfîqarê

 

İsev te, çuy hatî

Qezayê Sayîmbeg ê

Go ez herim buwîynim

Dê û bavê kokim

Xang  xay çîçeg’ê

 

Îro  pîrê min şehîd bîye

Binîya Mercîmeg’ê

 

Min dawa pîre xa

Da Şahê Merdan

Bi dawa wîy îcar ke

Ji me berjêr war dîwin Xarpit’ê

Min ne zanî kêl bû kêl

Kêrî bi dû tê

  

Va çito qısûre, çito qedere

Te jelîy kisand,

Go tu meskine ware

Ez helalîka xa dixazim

Musawîy xa heyder’e

Destê wîy xare

Jî Ali Barût dikevî êdi tere

 

Hêfa min tê

Pîrê min Alî Doğan’e

Acîya te pire, çiqas bi jane

Min dawa pîrê xa

Day Şah’ê Merdane

Feqîr ê jine xerîwê ne ji vire

Mala bawê  wîy, gelik dûre

Ne zavaye ne xezûre

 

Alî Barût Taqvîma

Şevê qurban bayram’ê

Hêfa min tê te

Pîrê ‘’İlîmê yazî û qelemê

Ji mera pîr û

Him sultanê alemê

Kula pîrê min fenaye

Nagirî îlac û merheme

 

Îşev tu hatî Qezay Mêzgırêy,

Cemala pîrê min şewla çirêy

Duman bigirîy hersi xangan û

Cardin nawîynin birêy

 

Yek Lodek’e hember va Kûpike

Ser mera jî Qurquruk’e

Dawa pîrê xa

Day îmam Huseyn

Bila dawa wîy bike

Bila SEYWELÎ ser me buwey

Mereğê bawê mın neke

Mereg’ê kokîmê min neke

 

 ALİ BARUT

  Beste ve derleme: Sey Veli Kupıke(Veli Yılmaz)

 Düzenleme ve çeviri: Seyfi Muxûndî

 

Nasıl hareket eder olduğu yerde

Ardına verdiler hemen telgrafı

Ali barut vedalaşmak istiyor

Anne ve babasıyla helalleşmeyi

 

Allah evini yıksın sebeplerin

İftira ile ‘dersimi satmaya gidiyor’ diyenleri

Çektiği onca zahmete rağmen

İstiyor anne baba ile helalleşmeyi

 

Duman tuta başını garip karısını

Bu gün şehit edecekler kurşunla Pirimi

Kime diyeyim baba,

Kime diyeyim anne

Ben gider şehit olurum

Kerbela imamının aşkına

 

Ali Barut diyor ben dolaştım

İstanbul’u Ankara’yı

Allah evlerini yıksın

Yaksın, sebep olanları

Bırakmadılar evimde kalayım

Hiç de bir gün bir geceyi

 

Geldim helalleşip gideceğim

Bu defa şehit olacağım

Ali Barut’un davasını sürdürsün

Zülfikarın sahibi düldülün tacı

 

Bu gece geldin, gittiğin yer olan

Sayımbey kazasından

Dedin gidem görem bir kez

Yaşlı ana babamı

Kız kardeşim Çiçek’i

 

Bu gün pirim şehit oldu

Mercimek köyünün altı

Ben pirimin davasını

Vermişim Şahı Merdana

Davasını görsün diye

 

Bizden aşağı götürüyorlar

Öylece Elazığ’a doğru

Ben bilmedim kısım kısım

Parça parça arkası gelir

 

Bu nasıl kusur nasıl kederdir

Sen aşağıda çektin getirdin

Durma gel diye

Ben helalleşeceğim bu gün

Musahibim Haydara

Elini çekmiş büküktür,

Ali Barut artık gidiyor

 

Acıyorum Pirim ali Doğan’a

Acın ne çok ne kadar sızlar

Ben pirimin davasını

Vermişim Şah Merdana

 

Yetim eşi buralıda değil

Hayli uzaktır baba evi

Bir başına buradadır

Ne enişte nede kayınbabası

 

Ali Barut un götürülüşü

Kurban bayramı gecesi

İçim yanıyor Pirimin,

İlim, yazı, kalemine

Bize Pir idi aleme Sultan

Pirimin yarası ağırdır bize

Bulanmaz ilacı dermanı

 

Geldin bu gece Mazgirt kazasına

Pirimin cemali ışıktır aydınlığa

Duman tuta başını üç bacının

Göremeyecekler onu bir daha

 

Biri Lodektir karşıda Kupık

Yukarımızda vardır Kurkurık

Pirimin davasını vermişim

İmam-ı Hüseyin e onun davasıdır

SEYİT VELİ üstümüze ağıt eylesin

Babam merak etmeye

Atalarım merak etmeye


 

ŞİLKÊ

Beste ve derleme: Sey Weliye Kupıkê Veli Yılmaz

Düzenleme, Çevri: Seyfî Muxûndi

 

Şîlkê pırsın dewê aşan,

Bışewıtî mala axan û paşan

Ferman derxistine

Fermana me qizilbaşan.

 

Şîlkê pirsin kûna çîyê

Dûman bigrî xanga dawalîye

Suwe wey didin ber ağir makînelîye

Dukujun dergûşa wey,

Davên û ser sungî yê.

 

Şîlkê   pirsin qewax û bîye,

Huseyn Efendî şeyhît bûye.

Tek lawikî wîy hêwbîye,

Ew jî berjêr sirgûn bîye.

 

Mêzgirê pirsin,

 Sera  çîya binra oweye,

Kî ki tere wêyva nahêy,

Bexta me   Qizilbaşan ra,

Bûye Hesen Qeleye.

 

Havîne tav û tîne,

Yê ki birine Mêzgirê,

Halê wan pir jî kotîne,

Kullî halê meyîtane.

 

Hela warin dîyarê Mêzgirê,

Dîyarê Mêzgirê şî û şîvane,

Dizgûn Bawa rûniştîye,

Başle kirîye bi Quranêye

 

  ŞİLKE ( 38 Mazlumları  İçin) 

Şilk’i sorarsanız değirmen ağzı

Yansın ağaların paşaların ocağı.

Ferman Çıkardılar bugün,

Ferman biz Kızılbaşların fermanı.

 

Şilk’i sorarsanız dağ eteğinde,

Bir duman başındadır Davalide ki bacıda.

Yarın kurşuna dizecekler onu.

Öldürecekler onu,

Takacaklar süngünün ucuna.

 

Şilk’i sorarsanız kavak ile söğüttür.

Hüseyin Efendi bugün Şehittir.

Onunda bir tek evladı var idi.

O da batıya sürgündür.

 

Mazgirt’i sorarsanız,

Üstü kayalık altı ovadır.

Kim giderse geri dönüşü yoktur.

Biz Kızılbaşlar’ın yazgısına,

Hasan Kale misali bir hayattır.

 

Yazdır, güneşi yakıcıdır.

Mazgirt yoluna gidenlerin

Halleri çok kötüdür.

Adeta cenaze misalidir.

 

Hele gelin Mazgirt Diyarına,

Mazgirt Diyarı ağıt ile acıdır.

Düzgün Baba oturmuş da,

Kuran’a başlamıştır

Ekleme Tarihi : 17.01.2007 / Gomanweb

E-POSTA İLE GELEN YORUMLAR

Pir Ali Barut makalesinden okuduklarim

merhaba,

"mala sey Veyis"in nereye surgun edildigini, nerede öldügünu ve seyit battal  adinda oglu olup olmadigini ya da insaf adinda  da kizi  varmiydi? ördeklide sey veyselin oglu sey bertal (battal) ve onunda oglu sey sukru sögütovasinda yatmaktadir. Ben sey sukrunun torunuyum bu bilgileri benden esirgemezseniz sevinirim .Sivasta büyük halalarimizdan sosun (cicek)un mezarinin oldugunu duymustum. sizlere imailimi yaziyorum... simdiden tesekkürler

G.B

24.01.2008 / Gomanweb